จักระ (Chakras) หมายถึง เป็นศูนย์รวมพลังของความฉลาดอันล้ำลึก ซึ่งสถิต ซ่อนอยู่ภายในร่างกายของมนุษย์ทุกคน ในร่างกายมนุษย์มีศูนย์รวมพลังที่ติดต่อสัมพันธ์อย่างแน่นกับศูนย์กลางในสมองซึ่งยังหลับสงบนิ่งอยู่ พลังความสามารถอันมหาศาลแหล่านี้ยังนอนซ่อนตัวอยู่อย่างสงบภายในสมองของมนุษย์ พลังความสามารถเพียงเล็กน้อยเท่านั้นที่ถูกเรานำมาใช้ พลังงานความสามารถส่วนใหญ่ยังคงซ่อนตัวอยู่ในสมองของมนุษย์อย่างมากมาย คอยการเปิดเผยความสามารถอันเจิดจ้าออกมาให้ประจักษ์

      ในตำราโยคะได้กล่าวว่า ในสมองมนุษย์นั้นถ้าจะให้พลังงานความสามารถที่ซ่อนอยู่ ปรากฎตัวออกมาทำหน้าที่อย่างครบวงจร และมีประสิทธิภาพนั้นต้องใช้เวลานานมาก ถ้าปล่อยไปตามยถากรรม หรือปล่อยไปตามปกติ แต่ในหลักโยคะมีแนวปฏิบัติเพื่นร่นเวลาให้พลังความสามารถของสมองปรากฏออกมาเร็วขึ้นโดยการเพิ่มการปฏิบัติที่ถูกต้องตามขั้นให้มากขึ้น สิ่งปฏิบัติเหล่านี้เปรียบเสมือนเป็นสื่อนำหรือที่เรียกว่า (transformation) ถึงโครงสร่างของสมองทุกส่วน หลังจากกระตุ้นหรือปลุกจนถูกส่วน ผลที่ตามมาจะเกิดการบรรลุความสำเร็จ เต็มไปด้วยความกระจ่างสว่างไสว สิ่งที่เป็นกุญแจสำคัญอย่างยิ่งยวดของความสำเร็จนี้คือ จักระ Chakras นั่นเอง การทำหน้าที่ของจักระมีความสำคัญมาก ในที่นี้ขออธิบายคำว่า จักระ ให้ทันสมัยตามหลักวิทยาศาสตร์ ซึ่งจะทำให้เราเข้าใจง่ายขึ้น ตามหลักสรีระศาสตร์สมัยใหม่

      ในร่างกายของมนุษย์มี 7 จักระ (ศูนย์กลางประสาททั้ง7) ซึ่งได้ติดต่อถึงกันกับศูนย์กลางของสมอง และในกลางสมองนี้ยังมีพลังความสามารถมากมาย ที่ยังไม่ปรากฏตัวออกมา ศูนย์รวมพลังทั้ง7 ที่เรากำลังพูดถึงอยู่นี้เป็นที่รู้จักกันในคำว่า จักระ หรือจะแปลงออกมาเป็นคำทางวิทยาศาสตร์คือ ศูนย์รวมระบบประสาท หรือศูนย์กลางพลังจิต ทั้ง 7 จักระนี้จะอยู่ตามตำแหน่งต่างๆ ของร่างกาย แต่ละจักระมีตำแหน่งที่สำคัญเป็นพิเศษ และทำหน้าที่ติดต่อถึงกันกับสมอง เมื่อแต่ละจักระติดต่อถึงส่วนต่างๆ ของสมองแล้ว สมองก็จะทำหน้าที่อย่างมีประสิทธิภาพ

จักระที่ 1 มูลธาร (Root Chakra – Muladhara)

Root Chakra — Represents our foundation and feeling of being grounded.
Location: Base of spine in tailbone area.
Emotional issues: Survival issues such as financial independence, money and food.Color: Red
ในเพศชายตรงกับปลายสุดของกระดูกก้นกบ ที่เรียกว่า Coccyx  ในเพศหญิงตั้งอยู่ที่ด้านหลังของปากมดลูกลงไป จะเรียกว่าเป็นฐานของมดลูกก็ได้ เป็นต่อมที่มีความรู้สึกสูงมาก และเป็นต่อมที่รับความรู้สึกได้อย่างแจ่มชัด สถานที่ตรงนี้ภาษาโยคะเรียกว่า มูลธาร ซึ่งเป็นที่ตั้งของศูนย์รวมระบบประสาทที่เรียกว่า Coccygeal Plexus เป็นที่ยอมรับกันว่า ณ ที่ตรงนี้เป็นสถานที่ตั้งของพลังที่ตื่นตัว (Awakening of Power ) เมื่อถูกปลุกจนตื่นตัวจะมีอานุภาพมาก เป็นจุดเริ่มต้นของการเกิดจิตสำนึกให้อำนาจในความคิด ความมีสติ ความรู้สึกตัวสูง ณ จักระที่ 1 (มูลธาร) เป็นจักระแรกที่ก่อร่างของความเป็นมนุษย์ ซึ่งประกอบด้วย ร่างกาย จิตใจ ความรู้สึก วิญญาณ เป็นจักระที่เริ่มสร้างร่างกายมนุษย์ให้มีคุณภาพ ทั้งด้านสัญชาติและเกิดปัญญามูลธาร 1 ขึ้นไปเรื่อยๆ จนถึง จักระที่ 6 เมื่อมีการปลุกจนตื่นตัว ฟื้นขึ้นมาทำหน้าที่ที่จะเกิดประกฏการณ์ขึ้น เช่น เกิดลางสังหรณ์ เกิดแสงสว่างทำให้เกิดความกระจ่างขึ้น ความเป็นมนุษย์ที่มีลักษณะเหมือนมนุษย์ ค่อยๆ ปรากฏขึ้นมาให้เห็นเด่นชัด หรือ ที่เรียกว่า มนุษย์เลิศมนุษย์ หรือ วิเศษมนุษย์ มูลธาร หรือ จักระที่ 1 ควบคุมการขับถ่ายของเสีย และ หลังฮอร์โมนของเหลว และควบคุมเกี่ยวกับระบบอวัยวะเพศ ระบบสืบพันธ์ในร่างกายมนุษย์

จักระที่ 2 สวาธิษฐาน (Sacral Chakra-Svadhisthana)

Sacral Chakra — Our connection and ability to accept others and new experiences.
Location: Lower abdomen, about two inches below the navel and two inches in.
Emotional issues: Sense of abundance, well-being, pleasure and sexuality.Color: Orange 

ตั้งอยู่ส่วนล่างปลายสุดของไขสันหลัง ตำแหน่งเดียวกับระบบประสาทที่เรียกว่า Sacral Plexus ในภาษาโยคะเรียกตำแหน่งจักระที่ 2 ว่า สวาธิษฐาน ซึ่งเป็นศูนย์รวบรวมระบบประสาทศูนย์กลาง เป็นรากฐานของไขสันหลัง ระบบนี้ควบคุมความรู้สึกตัวในร่างกายของมนุษย์ หรือ ควบคุมอวัยวะที่อยู่นอกเหนือ อำนาจจิต

จักระที่ 3 มณีปุระ (Solar Plexus Chakra-Manipura)

Solar Plexus Chakra — Our ability to be confident and in control of our lives.
Location: Upper abdomen in the stomach area.
Emotional issues: Self-worth, self-confidence and self-esteem.Color: Yellow
อยู่ตำแหน่งเดียวกับจักระที่ 2 แต่สูงขึ้นมานิดหนึ่ง ในระดับกับสะดือ แต่ไม่ได้อยู่ในสะดือ อยู่ในผนังของช่องไขสันหลัง มีศูนย์รวมประสาทกลุ่มใหญ่มากที่เรียก Solar Plexus ภาษาโยคะเรียกว่า มณีปุระ ศูนย์รวมประสาทกลุ่มนี้ด้วยควบคุมการทำงานหน้าที่ของระบบทางเดินอาหารทั้งหมด เช่น การย่อย การดูดซึม การส่งอาหาร และ ช่วยควบคุมอุณหภูมิในร่างกาย

จักระที่ 4 อนาหตะ (Heart Chakra-Anahata)

Heart Chakra — Our ability to love.
Location: Center of chest just above the heart.
Emotional issues: Love, joy and inner peace.Color: Green
อยู่ในตำแหน่งเดียวกับหัวใจหลังกระดูกหน้าอกที่เรียกว่า กระดูกสเตอนัม อยู่ใกล้ส่วนลึกของทรวงอกในผนังของช่องกระดูกสันหลัง มีประสาทกลุ่มใหญ่ บริเวณนี้มีกลุ่มประสาทมีลักษณะพิเศษมากเรียกว่า คาร์ดีแอดเพล็กซัส (Cardiac Plexus) ภาษาโยคะเรียกว่า อนาหตะ ระบบนี้ควบคุมการทำงานของหัวใจ ปอด กระบังลม และระบบต่างๆ ในตำแหน่งเดียวกัน

จักระที่ 5 วิศทะ (Throat Chakra-vishuddha)

Throat Chakra — Our ability to communicate.
Location: Throat.
Emotional issues: Communication, self-expression of feelings and the truth.Color: Blue
อยู่ในตำแหน่งส่วนบนสุดของช่องไขสันหลัง ส่วนล่างสุดของศีรษะทั้งสองมาบรรจบกันพอดีตรงกับประสาทเรียกว่า เซอวิคัลเพล็กซัส (Carvecal Plexus) หรือ ภาษาโยคะเรียกว่า วิสุทธิ์ ระบบนี้ควบคุมการทำหน้าที่ของต่อมไทรอยด์ กระดูกข้อต่อ อวัยวะภายในปาก เพดาน ลิ้น อาการรู้สึก

จักระที่ 6 อะชะ (Third Eye Chakra-Ajna)

Third Eye Chakra — Our ability to focus on and see the big picture.
Location: Forehead between the eyes (also called the Brow Chakra).
Emotional issues: Intuition, imagination, wisdom and the ability to think and make decisions.Color: Indigo
เป็นจักรที่มีความสำคัญมากของจักรทั้งหมด ตำแหน่งอยู่บนสุดของไขสันหลัง ระบบนี้ควบคุม การทำหน้าที่สำคัญของการแสดงออกทั้งหมดในร่างมนุษย์เป็นตำแหน่งที่ให้พลังในการสื่อสารความรู้สึกต่างๆ เรียกว่า Pineal Gland ภาษาโยคะเรียกว่า อาชฯ ระบบนี้ควบคุมการทำหน้าที่ของกล้ามเนื้อทั้งหมด ควบคุมเกี่ยวกับการสืบพันธุ์ ควบคุมการทำหน้าที่ของอวัยวะเพศ ความรู้สึกทางเพศ

จักระทั้ง 6 จักระ ที่ได้กล่าวมานี้ได้สร้างกระตุ้นเพื่อไปปลุกทุกๆ ส่วนของสมองให้เกิดความตื่นตัว กระแสหรือพลังของการตื่นตัวนี้ผ่านไปกระตุ้นศูนย์กลางที่มีพลังความสามารถของแต่ละศูนย์ จนกระทั้งไปปลุกศูนย์รวมที่สูงสุดอยู่ในสมอง เพราะเหตุว่ามีช่องทางเดืนของพลัง หมายถึงมีตัวกลางขนส่ง เพื่อให้ได้ติดต่อถึงกัน เราทราบในภาษาโยคะว่า นาฑี (Nadis) ซึ่งไม่ใช่เส้นใยประสาท แต่เป็นช่องทางเดินที่จะให้จิตอยู่ในอำนาจความนึกคิดผ่านขึ้นไป ในตำราโยคะที่เรียกว่า กุณฑาลิณีโยคะ และตำราโยคะ Tantra ได้กล่าวว่ามีช่องทางเดิน มากกว่า 72,00 ช่องนาฑี ซึ่งต้องผ่านไปกับลมปราณ หรือ Prana หรือนำพลังธรรมชาติ เล่น พลังความคิด พลังงานที่สำคัญแก่ชีวิต และพลังงานทุกชนิดจะไหลไปอย่างมีจังหวะสมดุล เพื่อไปหล่อเลี้ยงทุกอวัยวะ ทุกระบบของร่างกาย 72,000 นาฑี นี้มีเครือข่าย หรือช่องทางเดินที่จะให้พลังอำนาจจิตผ่าน

จักระที่ 7 สหัสสราระ (Crown Chakra-Sahasrara)

Crown Chakra — The highest chakra represents our ability to be fully connected spiritually.
Location: The very top of the head.
Emotional issues: Inner and outer beauty, our connection to spirituality and pure bliss.Color: Violet – White
หรือต่อมไฟนีล เป็นต่อมที่สำคัญที่สุดเมื่อจักระทั้ง 6 ฟื้นขึ้นมา จักระที่ 7 ก็จะตื่นตัวไปด้วยเพราะตั้งแต่จักระที่ 1 ถึง 7 ติดต่อกัน ต่อมไพนีล เป็นรูปโคนตั้งอยู่กลางสมองส่วนหลัง เหนือต่อพิตูอิตารีเล็กน้อย ต่อมไพนีลเต็มไปด้วยเม็ดสีซึ่งใกล้เคียงกับที่พบในตามนุษย์ ในทางโยคะ เมื่อต่อมไพนีลถูกพัฒนาไปอย่างเต็มที่ด้วยการกระตุ้นที่เกิดจากสมาธิขั้นสูงที่จักระที่ 6-7 พลังงานการสั่นสะเทือนนี้เองที่กระตุ้นเพื่อเปิดดวงตาที่สาม เมื่อดวงตาที่สามถูกเปิด เราจะรับรู้ความรู้สึกถึงการรู้แจ้งการเปิดดวงตาที่สามนี้เอง ที่ถูกเรียกว่า ดวงตาแห่งจิตวิญญาณ (Eye of the Soul)